O practicante: do fervedor á nádega
Durante séculos, o referente para a medicina foi o Regimen Sanitatis Salernitanum, tratado medieval que establece que a sangría ou flebotomía é o principio da saúde, pois afirma a memoria e a intelixencia, aclara o oído, contén as bágoas, proporciona unha longa vida e escorrenta as enfermidades. Máis tarde, a mediados do século XIX a Ley Moyano institucionalizou a figura do practicante fusionando os cirurxiáns menores. Cen anos despois, creouse a figura do Axudante Técnico Sanitario, que agrupou os Practicantes, Enfermeiras e Comadroas. Ata entón, a figura da muller ficou recluída na invisibilidade da enfermería, pois a profesión de practicante estaba relacionada coa figura masculina. Así ocorreu en Chantada: aínda que a muller era enfermeira, o home converteuse no centro e, así, falábase dos fillos do practicante, a muller do practicante ou o coche do practicante (o Seiscentos, que co seu mínimo consumo era o tal para atender os avisos, isto é: as atencións a domicilio).
Na nosa tradición de curandeiros, menciñeiros e compoñedores, de pedras sandadoras e augas reparadoras, só recentemente a figura do practicante ocupa un lugar central en vilas como Chantada, onde mesmo chegou a existir un practicante municipal. Cando en 1960 Ildefonso Piñeiro (a xente liábase co seu nome e chamáballe don Alfonso) se instalou na vila na rúa do Paseo, alí onda o Café Argentino e fronte ao Cine Capitol, comezou unha frutífera etapa da súa vida profesional, que mesmo continuou ata ben pasada a xubilación. Responsable da Cruz Vermella, concelleiro e mesmo deputado no Parlamento de Galicia, foi unha figura emblemática da vila.
Era tal a súa vocación de servizo que cando cumpriu os 80 anos aínda quería seguir a traballar, neste caso xa no domicilio fronte á igrexa nova, que todos, seguramente, algunha vez visitamos, pois atendía na casa. Nela, co cheiro a menciñas xa dende o portal, a xente agardaba nerviosa a súa vez e os nenos botaban unhas bágoas cando se presentaba un señor con bata branca e bigote, cunha presenza que impoñía. Tanto que moitos intentaban escapar.
Na consulta sacábase dende unha espiña de pescado atravesada na gorxa ata a maior das suturas, tales como cortes de rebarbadoras, gadañas ou fouciños. Dende unha simple inxección até o forúnculo máis profundo. Sen esquecer as limpezas de oídos, atender as queimaduras ou mondar os calos dos pés. Os dias de feira eran dias de controis da tensión, lóxico, pois comer máis ou menos polbo ou beber máis ou menos viño dependía de como estivera.
Cando saía, na súa caixa de metal, a “caixa das curas”, levaba as agullas e xiringas que máis parecían trabucos polo seu tamaño. Un tamaño que asustaba. Pero a necesidade obrigaba e aínda que o saber popular di que Se che doe a barriga, dálle cunha ortiga e Se che doe a cabeza, dálle contra unha artesa, todos acabamos caendo nas mans salvadoras do noso practicante. Iso si, antes de usalas el fervía as agullas ou as xiringas. E houbo quen lle dixo “Por favor, non ma meta tan quente”, ao que el respondeu “Home, en frío non entra”. E acababa entrando!